Voetbalvandalisme kent een lange geschiedenis, maar het moderne hooliganisme is het product van het Engeland van de jaren zeventig, toen vechtpartijen en vernielingen rond wedstrijden schering en inslag waren. Ook de rest van Europa raakte in de loop van dat decennium bekend met het fenomeen. Meestal vond de eerste kennismaking plaats wanneer een Brits team in het kader van de Europacup op bezoek kwam. Twee keer was het al tot een schorsing gekomen van een Engelse club, Leeds in 1975 en Manchester United in 1977. Op een EK- of WK-voetbal hadden zich in 1980 echter nog geen incidenten voorgedaan met hooligans. De reden daarvoor was simpel: Engeland had zich sinds 1970 niet meer voor een toernooi weten te plaatsen.
Tijdens het Europees Kampioenschap in Italië waren de Engelsen er echter weer bij. Het team behoorde, met sterren als Kevin Keegan, Ray Wilkins, Trevor Brooking en Tony Woodcock zelfs tot de favorieten. Engelse clubs hadden de Europacup vier jaar op rij gewonnen, twee keer Liverpool en twee keer Nottingham Forest. Alle reden dus om te verwachten dat Engelse fans hun team massaal achterna zouden reizen. Zo’n 4500 supporters bemachtigden via officieel kanalen tickets voor de eerste wedstrijd van de Engelsen, in Turijn tegen België, maar in totaal zouden er zo’n 8000 Engelsen neergestrijken in en rond de stad. Vreedzaam verliep die volksverhuizing niet. In de aanloop naar de wedstrijd kwam het in Turijn al tot vernielingen en tot vechtpartijen tussen Engelse fans aan de ene kant en Italiaanse supporters dan wel politieagenten aan de andere kant.
| Embed from Getty Images |
In het stadion verliep alles aanvankelijk redelijk rustig. De Engelsen legden zich vooral toe op drinken (na afloop zouden er twee vrachtwagens nodig zijn om alle lege flessen te verwijderen) en op het toezingen van hun elftal. Maar toen op de openingstreffer van Engeland, in de 25e minuut, binnen vier minuten de gelijkmaker van België volgde, braken er vechtpartijen uit achter het doel van de Engelse doelman Ray Clemence. Mensen die het gewaagd hadden te juichen voor de Belgische goal moesten het daarbij ontgelden. Al snel ging de Italiaanse oproerpolitie de tribunes op en trachtte met de wapenstok de orde te herstellen. Toen dat niet voldoende bleek om de Engelsen onder controle te krijgen, werden er vanaf de sintelbaan traangasgranaten op het vak afgeschoten.
Ondertussen ging de wedstrijd gewoon door. Dat wil zeggen, totdat de Engelse doelman Ray Clemence wild begon te gesticuleren. Het wat al te enthousiast gebruikte gas dreef, omdat het windstil was, van de tribunes het veld op en was Clemence op de ogen geslagen. Al snel kregen ook andere spelers last van tranende ogen en moest de wedstrijd gestaakt worden, zodat de spelers hun ogen schoon konden probeerden te spoelen. Na vijf minuten ging de wedstrijd weer verder. Het zou overigens, ook in de tweede helft, blijven bij de 1-1 stand die op het scorebord stond bij het uitbreken van de relletjes op de tribune.
| Embed from Getty Images |
| Embed from Getty Images |
Na afloop van de wedstrijd sprak de Engelse aanvoerder Kevin Keegan zijn schaamte uit over hetgeen was voorgevallen: “Ik denk dat het voor ons nu nog moeilijker zal worden. We konden toch al niet op te veel steun van de neutrale toeschouwers rekenen, maar nu kunnen we het helemaal wel vergeten. Ik was tijdens de eerste tien minuten van de wedstrijd trots op onze supporters. Nu schaam ik me om Engelsman te zijn.” De Engelse coach Ron Greenwood was nog uitgesprokener: “Het zijn een stelletje idioten. De enige oplossing is alle raddraaiers op een grote boot te zetten en terug te brengen naar Engeland. Die lui hebben hier niets te zoeken.”
Ook de politiek bemoeide zich ermee. De Engelse premier, Margaret Thatcher, noemde het gedrag van de Engelse fans schandelijk en een parlementslid riep op de paspoorten van de relschoppers bij thuiskomst af te nemen. Het was overigens niet zo dat de Engelse FA het toernooi volkomen naïef had benaderd. Fans die hun kaartjes kochten bij de officiële reisbureaus waren gescreend. Omdat er in die tijd echter nog gewoon aan de stadionpoort kaartjes konden worden gekocht, hadden ook vele duizenden niet gescreende fans het stadion binnen weten te komen.
| Embed from Getty Images |
De hele verdere middag en avond klonk in Turijn aanhoudend het geloei van sirenes van politie en ambulances. Toen de eindbalans werd opgemaakt, waren er 36 arrestaties verricht en twintig gewonden naar het ziekenhuis vervoerd. Ook het Italiaanse kustplaatsje Colice Ligure, waar een deel van de Engelse aanhang was neergestreken, had het zwaar te verduren gehad. Daar eindigden tien Engelsen in de gevangenis, nadat de Engelse fans om hen moverende redenen vijf auto’s en een hotel gesloopt hadden.
Een paar dagen later werd alles nog eens dunnetjes over gedaan, toen Engeland tegen Italië speelde, wederom in Turijn. In het stadion bleef een grootschalige confrontatie dit keer echter uit, dankzij een alcoholverbod in het stadion en de dit keer massaal aanwezige Italiaanse politie. Zo’n drieduizend agenten waren op de been om de achtduizend Engelse supporters in toom te houden. Gelukkig voor de organisatie werd Engeland in die wedstrijd uitgeschakeld.