"Wanneer ben je een goede voetballer? Als je hard kunt lopen, een keihard schot in de schoenen hebt en een groot uithoudingsvermogen bezit? Sprinten, hard schieten, uithoudingsvermogen zijn -hoe belangrijk ook- slechts prettige bijkomstigheden in vergelijking met dat ene: de techniek van de speler individueel."
Bron: Lenstra, Voetballen doe je zo
 |
| 12 maart 1972: Vitesse - Feyenoord (0-2) Jan Boskamp omspeelt op een besneeuwd Nieuw-Monnikenhuize Gert Bals en scoort de 0-2 |
Bron: Nationaal Archief/Anefo; Bert Verhoeff; CC0
Waar denk je aan bij een spits van AC Milan? Een Nederlander zal direct denken aan Marco van Basten: een intelligente en technisch begaafde spits. Maar er hebben meer topspitsen bij AC Milan in de punt van de aanval rondgelopen. In de jaren vijftig was er Gunnar Nordahl, de Zweedse international met een kanonskogel in de benen. Een decennium later maakte de Braziliaan José Altafini furore in het rood-zwart. Na Van Basten volgden grootheden als Sjevtsjenko, Weah en Inzaghi. Tegenwoordig slijt Ibrahimovic in Milaan zijn oude dag.
Waar weinig mensen aan zullen denken bij een Milan-spits, is een klassieke Britse kopspecialist. Zo één die zijn voortanden lang geleden al verloor bij één of ander verkeerd afgelopen kopduel. Toch is dat precies waarmee AC Milan in 1981, na een jaar in de Serie B te hebben doorgebracht vanwege een gokschandaal, de Serie A wilde bestormen.
 |
| 29 oktober 1977: PSV - Sparta (1-0) Wanhoop bij Pim Doesburg nadat hij in de laatste minuut de beslissende treffer heeft moeten incasseren. |
Bron: Nationaal Archief/Anefo; Koen Suyk; CC0
"Ik ben eigenlijk nooit een echte goaltjesdief geweest. Ik heb er voor Nederland dan wel 35 ingeschoten, maar ik heb er veel meer voorbereid. M'n dribbles sloot ik meestal af met een voorzetje."
Bron: Leeuwarder Courant, 16 december 1989
 |
| 20 december 1970: ADO - FC Twente (1-1) Koploper ADO scoort 3 minuten voor tijd de gelijkmaker. Aad Mansveld heft de bal in de lucht. |
Bron: Nationaal Archief/Anefo; Rob Mieremet; CC0
“De massa is een rivier van geschreeuw en paniek. Onstopbaar en onwetend vermorzelt ze eenieder die struikelt en valt. De lawine van mensen gaat van angst naar hysterie als ze aan de voet van de trappen, die afdaling naar de dood, op gesloten deuren stuit. Metalen obstakels die alleen naar binnen open kunnen. Er is geen mogelijkheid om rechtsomkeer te maken en weg te geraken van die noodlottige vluchtroute, om terug omhoog te klimmen naar de tribunes waar, ondanks het benauwende traangas, vrijheid wacht in plaats van de kerker van lichamen, die drukken, verstikken, elkaar het leven ontnemen. De kracht uitgeoefend door hen die zich aansluiten bij de waterval van mensen maakt ontsnappen onmogelijk. De lucht raakt uitgeput. Longen krimpen. Ribben breken.”
Aldus, vrij vertaald, de journalist Mauricio Gil in de Peruaanse krant El Comercio. Wat hierboven wordt beschreven is niet de Hillsboroughramp of het Heizeldrama, maar veruit de grootste voetbalramp uit de geschiedenis. Een ramp die buiten Peru bijna compleet in de vergetelheid lijkt te zijn geraakt.
 |
| 14 april 1982: Een 19-jarige Ruud Gullit in actie tegen Griekenland |
Bron: NA/Anefo; Hans van Dijk; CC0
Het EK 1988 is mijn eerste echte voetbalherinnering. Ik weet nog dat ik huilend in bed lag toen we de eerste wedstrijd tegen de Sovjet-Unie met 1-0 verloren. Mijn vader zei dat het toernooi nog lang zou duren.
Bron: Kuyt, Het geloof in succes, 15
 |
| 29 november 1967: Nederland - USSR (3-1) - Coen Moulijn passeert zijn tegenstander |
Bron: NA; Fotocollectie Anefo; Jac de Nijs
Tegenwoordig associëren we het Spaanse voetbal met tiki-taka, hoogstaand combinatievoetbal. Voordat Johan Cruijff als coach van Barcelona de basis legde voor die traditie, ging het er echter minder verheven aan toe bij de Spanjaarden. Midden jaren '80 waren meedogenloze verdedigers en ongegeneerd countervoetbal de norm voor Spaanse teams.
Overdreven veel succes leverde dat de Spanjaarden niet op. Weliswaar wisten clubs als Real Madrid, Valencia en Barcelona de Europacup 2 of 3 te veroveren, maar 'de cup met de grote oren' was in 1966 voor het laatst gewonnen en het nationale team had zelfs al sinds 1964 geen toernooi meer weten te winnen. Wel werd in 1984 de finale van het EK-voetbal gehaald. Daarin gingen de Spanjaarden echter kansloos onderuit tegen het Frankrijk van Michel Platini.
 |
| 9 augustus 1981 - Een jonge Frank Rijkaard (Ajax) wordt tijdens het Amsterdam 706 toernooi op de hielen gezeten door een nog van een respectable hoeveelheid haar voorziene John Metgod (AZ '67). |
Bron: Nationaal Archief, Fotocollectie Anefo, Hans van Dijk
"Men heeft mij ervan beschuldigd tiranniek en volkomen meedogenloos te zijn, maar ik heb alleen maar dingen toegepast die later door elke club zijn gekopieerd: hard werken, perfectionisme, fysieke oefening, diëten en drie dagen trainingskamp voor elke wedstrijd."
Bron: Wilson, Inverting the Pyramid, 184
 |
| 16 oktober 1966: Sparta - ADO (4-2) - Een indrukwekkende rush van Charly Bosveld |
Bron: NA; Fotocollectie Anefo; Fotograaf onbekend
Het Wonder van Bern is wat de Duitsers hun overwinning op grote favoriet Hongarije in de finale van het WK Voetbal 1954 noemen. Een 2-0 achterstand na krap acht minuten, tegen een opponent die hen eerder in het toernooi met 8-3 had verslagen, ombuigen in een overwinning mag inderdaad een wonder heten. Zonder de aanwezigheid van hun aanvoerder, Fritz Walter, zou het hoogstwaarschijnlijk nooit gelukt zijn. Walter geldt met recht als enige rivaal voor Franz Beckenbauer als het gaat om de titel beste Duitse voetballer aller tijden. In een ironie der geschiedenis, zou Walter zonder de hulp van een Hongaarse kampwachter die finale wel eens nooit gehaald kunnen hebben.
Walter had in 1940 als negentienjarige zijn debuut voor Duitsland gemaakt tijdens een 9-3 overwinning op Roemenië en scoorde prompt drie doelpunten. Ondanks het feit dat er een oorlog aan de gang was, zou de jonge linksbinnen in de twee jaren die volgden 24 interlands spelen en 19 goals scoren. Aan die eerste periode als international kwam een eind toen het nationale team in 1943 werd ontbonden en Walter werd opgeroepen voor legerdienst. Aan het eind van de oorlog vond hij zichzelf terug in een Sovjet krijgsgevangenkamp in de Oekraïne, wachtend op transport naar een werkkamp verder naar het Oosten. Naar schatting één op de drie door de Russen krijgsgevangen genomen Duitsers zou nooit meer terugkeren in Duitsland.
 |
| 13 maart 1955: Abe Lenstra viert zijn doelpunt tegen Denemarken (1-1) |
Bron: NA; Fotocollectie Anefo; J.D. Noske
In vijftien jaar voetbal heb ik zoiets nog nooit meegemaakt. Ik kom naar Amerika en binnen drie weken maak ik een gevecht in de kleedkamer mee, het ontslag van een clubpresident, het ontslag van de trainer en een huilende Pelé.
Bron: Van Os, Cruijff - De Amerikaanse jaren, 81
| Embed from Getty Images |
| Maart 1969 - George Best namens Manchester United aan de bal tegen Everton |
Bron: Getty Images - Peter Robinsin
Toen Jack Charlton in 1970 tijdens een televisie-interview onthulde dat hij er een klein zwart boekje op nahield, verwachtten kijkers wellicht dat de schijnbaar gelukkig getrouwde Engelse WK-winnaar op het punt stond om schokkende ontboezemingen over zijn privé-leven te gaan doen. Maar in plaats van sappige verhalen voor de roddelpagina’s, leverde zijn onthulling een schandaal op dat zich afspeelde op de sportpagina’s, waar journalisten en officials in de dagen die volgden over elkaar heen vielen om de spijkerharde verdediger te veroordelen.
Charlton had namelijk duidelijk gemaakt dat zijn kleine zwarte boekje geen namen van vrouwen bevatte, maar van spelers die hij op het veld te grazen zou nemen als hij de kans kreeg omdat ze vuile overtredingen op hem hadden gemaakt. Feitelijk had Charlton niet zo heel veel verkeerd gezegd. Hij had in het interview juist expliciet het maken van vuile en gemene overtredingen verworpen. Het maakte de media-storm er niet minder om. “Deze misselijkmakende opmerkingen,” kopte de Daily Express bijvoorbeeld, boven een artikel waarin werd tot het ontslaan van Charlton werd opgeroepen. De Football Association stelde de 35-voudig international in staat van beschuldiging wegens het in diskrediet brengen van de voetbalsport. Zelfs Bobby Charlton werd erbij gesleept om zijn oudere broer te veroordelen.
| Embed from Getty Images |
| Juli 1958 - De legendarische aanvalslinie van Real Madrid Vlnr: Raymond Kopa, Hector Rial, Alfredo di Stefano, Ferenc Puskas en Francisco Gento |
Bron: Getty Images - Popperfoto
Het gaf me een dubbel gevoel. Aan de ene kant vond ik het een eer om met zo'n grote speler te worden vergeleken, aan de andere kant was het niet prettig, omdat de verwachtingen ineens zo hoog waren. Het was wel mooi dat ik hem in 1979 bij mijn debuut in het Nederlands elftal mocht vervangen. Het was zijn afscheid en mijn begin bij Oranje. Zoiets vergeet je nooit.
Bron: Ocks, Die zit!, 71
 |
| December 1953: Faas Wilkes namens Valencia aan de bal tegen het Rotterdams elftal. |
Bron: NA; Fotocollectie Anefo; Joop van Bilsen; CC0
Het doordringen tot de laatste vier van het EK 2016 zal ongetwijfeld de stoutste dromen van zelfs de meest optimistische Wales-fans en -spelers hebben overtreffen. Generaties lang was voor spelers van Wales immers überhaupt deel te nemen aan een groot toernooi een droom die al stoutmoedig genoeg was. Eentje die nooit zou uitkomen voor grote spelers als Mike England, John Toshack en Ryan Giggs, die wel Europese trofeeën wonnen met hun clubs, maar nooit een EK of WK speelden.
Misschien nog wel het zuurst was het voor Ian Rush en Mark Hughes, die midden jaren tachtig namens Wales een spitsenduo vormden waarvoor maar bijzonder weinig landen de neus op zouden hebben gehaald. Hughes was het kopsterke aanspeelpunt die voor elke bal knokte, terwijl Rush de klinische afmaker was.
 |
| 31 augustus 1986: Ajax -PSV (3-0) - Van Basten staat op het punt te scoren, Koot kijkt toe |
(NA; Fotocollectie Anefo; Bart Molendijk,CC0)
Als hij het op z'n heupen had, was hij volstrekt ongrijpbaar met zijn kapbewegingen. Dan was je als verdediger volstrekt, maar dan ook volstrekt kansloos.
Bron: Heukels, Huize Heukels, 19
 |
| Augustus 1968: Feyenoorder Ove Kindvall laat Theo Cornwall van DWS zijn hielen zien |
Bron: Nationaal Archief/Anefo; Fotograaf onbekend; CC0
Spelend in een groot toernooi, is de droom van elk deelnemend team uiteraard om geschiedenis te schrijven. Maar zoals Engeland tijdens het EK 2016 tegen IJsland ontdekte, kan het uitkomen van die droom heel anders uitpakken dan verwacht. Je kunt namelijk ook het verkeerde soort geschiedenis schrijven. De gênante uitschakeling tegen IJsland zal voor eeuwig voortleven in de herinnering van Engelse voetbalfans. Maar dan wel als het 21ste-eeuwse equivalent van die eerdere nauwelijks te geloven Engelse nederlaag: de 0-1 tegen de Verenigde Staten tijdens de groepsronde van het WK 1950 in Brazilië.
Engeland gold destijds als één van de favorieten. Het leek ook een sterk team te hebben, met spelers als Stan Mortensen, Alf Ramsey, Tom Finney en aanvoerder Billy Wright, de onverzettelijke verdediger van Wolves die meer dan honderd caps zou verzamelen ondanks het feit dat hij actief was in een tijd dat er veel minder interlands werden gespeeld dan tegenwoordig en hij ook nog eens de eerste paar jaren van zijn interlandcarrière misliep door de Tweede Wereldoorlog. De eerste wedstrijd in Brazilië, tegen Chili, was keurig met 2-0 gewonnen. Tegenover de Engelse profs stelden de Verenigde Staten, die hun eerste wedstrijd met 3-1 hadden verloren van Spanje, in het Estádio Independencia in Belo Horizonte een team van veredelde amateurs op.